De ‘5 Eyes’, ‘9 Eyes’ en ‘14 Eyes’ zijn allianties van landen die data verzamelen en met elkaar uitwisselen. In essentie zijn deze landen nu een wereldwijde organisatie die alles over je te weten kan komen. Dit heeft natuurlijk ernstige gevolgen voor je online privacy.
In dit artikel leer je wat de 5-, 9- en 14-Eyes-alliantie precies is en welke landen er onderdeel van zijn. Ook vertellen we je hoe je jouw privacy toch zo veel mogelijk kan beschermen.
5 Eyes, 9 Eyes, 14 Eyes: korte samenvatting
De termen ‘5 Eyes’, ‘9 Eyes’ en ’14 Eyes’ verwijzen naar globale allianties van (westerse) landen die gevoelige informatie met elkaar uitwisselen. In de loop der jaren is deze alliantie uitgegroeid tot een wereldwijd spionagenetwerk. Het informatienet dat hierdoor ontstaat, kan heel handig zijn, bijvoorbeeld bij het opsporen van verdachten van misdaden.
Door de afspraken die gemaakt zijn binnen 14 Eyes, kunnen nationale en internationale wetten worden omzeild. Hierdoor is communicatie, zelfs persoonlijke communicatie tussen burgers, niet meer vanzelfsprekend privé. Dit betekent dat de gegevens die de Nederlandse overheid van jou heeft, uitgewisseld kunnen worden met andere 14 Eyes-landen.
De informatie die gemonitord wordt, valt grofweg uiteen in twee categorieën:
- Communication Intelligence: communicatie tussen individuen zoals telefoongesprekken, e-mails en tekstberichten.
- Electronic Intelligence: elektronische signalen die informatie geven over je locatie, zoals radar- en satellietsignalen.
Overzicht van de 5 Eyes, 9 Eyes en 14 Eyes-landen
Van alle Eyes-allianties wisselt 5 Eyes de meeste informatie uit. De 9 en 14 Eyes, waar Nederland lid van is, werken minder intensief samen.
Hier vind je een overzicht van de landen die behoren tot de 5 Eyes, 9 Eyes en 14 Eyes-allianties.
| 5 Eyes-landen | 9 Eyes-landen | 14 Eyes-landen |
|---|---|---|
| Verenigde Staten Verenigd Koninkrijk Australië Canada Nieuw-Zeeland |
Alle 5 Eyes-landen + Nederland Frankrijk Denemarken Noorwegen |
Alle 9 Eyes-landen + Italië Duitsland Spanje België Zweden |
Ontstaan van 5 Eyes
De 5 Eyes komen voort uit het Atlantisch Handvest van 1941 waarin de samenwerking tussen het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten staat vastgelegd. In 1946 werden Canada, Australië en Nieuw-Zeeland aan de UKUSA-Agreement toegevoegd als Commonwealth landen met een gemeenschappelijk rechtsstelsel.
Zo is de oorspronkelijke 5 Eyes, ook wel afgekort tot FVEY, ontstaan. De term is eigenlijk een afkorting van AUS/CAN/NZ/UK/US Eyes Only. Elk ‘oog’ refereert naar de intelligentiediensten van de betreffende landen, zoals de National Security agency (NSA) van de VS.
Ontwikkeling van het ECHELON surveillance systeem
Tijdens de koude oorlog ontwikkelden de FVEY een systeem waarmee communicatie van de voormalige Sovjet-Unie kon worden opgevangen. Dit ECHELON surveillance systeem wordt tegenwoordig gebruikt om de communicatie van miljarden mensen wereldwijd te monitoren.
In de jaren ’90 leerde het algemeen publiek dat dit ECHELON-systeem bestond. Hierdoor ontstond een kleine politieke rel in Europa en, in mindere mate, in de Verenigde Staten. In 2000 richtte het Europees Parlement zelf een commissie op om onderzoek te doen naar het gebruik van de vergaarde inlichtingen.
De aanslagen op 11 september 2001 en de daaruit volgende ‘War on Terror’ werden echter al snel aangegrepen als redenen om massasurveillance in de VS verder op te voeren. De focus kwam toen ook te liggen op het surveilleren van het internet, dat steeds groter en alomvattender werd.
Nederland als onderdeel van deze alliantie
Ook de Nederlandse inlichtingendienst verzamelt gegevens over communicatie en fysieke ontmoetingen die plaatsvinden op eigen bodem. Het gaat hier zowel om het afluisteren van telefoons en het monitoren van online communicatie als om ouderwets spionagewerk.
Als onderdeel van de 14 Eyes-landen kan Nederland haar informatie uitwisselen met andere landen in de alliantie. Hierdoor is de data die de Nederlandse inlichtingendienst verzamelt niet exclusief door hen in te zien. Er zitten criteria aan het uitwisselen van zulke informatie verbonden, zoals beschreven in de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv).
Deze informatie-uitwisseling heeft er onder andere toe geleid dat de AIVD de FBI cruciale informatie heeft kunnen bezorgen over de Russische hackgroep Cozy Bear. Deze hackers wisten door te dringen tot het computernetwerk van het Amerikaans ministerie van Buitenlandse zaken.
Ondanks positieve aspecten zijn deze spionagepraktijken zeer schadelijk voor de privacy van de Nederlandse burger, vooral met het oog op de Sleepwet, waarbij de Nederlandse overheid informatie over onschuldige burgers mag onderscheppen als ze in de buurt van een verdachte wonen. De AIVD wilde daarnaast de encryptie van chat-apps inperken.
5 Eyes en de toename van wereldwijde ‘spionage’
Het is duidelijk dat het ECHELON-systeem steeds meer gebruikt wordt om wereldwijd te spioneren. Communicatie tussen landen, maar ook tussen individuele burgers, kan sinds het ontstaan van 5 Eyes worden opgevangen en uitgewisseld.
Vanwege wetgeving in de Verenigde Staten mag alleen de NSA (National Security Agency) haar eigen burgers ‘bespioneren’. Omdat er in andere landen andere wetten gelden, is het soms gemakkelijker voor de VS om buitenlandse instanties, zoals in het Verenigd Koninkrijk, te laten spioneren op burgers uit de VS. Door 5 Eyes heeft de VS dan toch toegang tot deze informatie.
Deze samenwerkingen maken het mogelijk voor landen om hun eigen privacywetgeving te omzeilen en alsnog massasurveillance toe te passen.
Ondertussen zijn er in verschillende landen wetten aangenomen omtrent spionage. Zo mag de NSA haar spionagepraktijken voortzetten in Amerika, heeft Engeland ‘ja’ gezegd tegen een nieuwe spionagewet en zijn China en Rusland een verbond aangegaan omtrent (cyber)spionage om zich beter te beschermen tegen cyberaanvallen.
Edward Snowden
Met zijn onthullingen in 2013 bracht NSA-klokkenluider Edward Snowden het bestaan van verschillende surveillance-programma’s van de Eyes-alliance naar buiten. Zo houdt de NSA met het programma PRISM wereldwijd online communicatie bij.
Ook toonde Snowden aan dat Duitsland toegang had tot XKeyscore. XKeyscore is een van de belangrijkste spionage-middelen van de NSA. Volgens Snowden kon je met XKeyscore “ieders e-mail in de wereld lezen, het verkeer van en naar iedere website volgen, en iedere computer waar een individu achter zit in de gaten houden.”
De onthullingen van Snowden veroorzaakten onrust; veel mensen beschouwden de Eyes-alliance als schending van hun recht op privacy. In een interview in 2014 noemde Snowden de 5 Eyes een “supranationale inlichtingenorganisatie die zich niet houdt aan de wetten van haar eigen landen.”
Snowden zelf is op de vlucht geslagen na een arrestatiebevel van de FBI. Hij is uitgeweken naar Moskou en heeft daar politiek asiel aangevraagd. Inmiddels zijn hij en zijn vrouw Russische staatsburgers.
Uitbreiding van de 5 Eyes-alliantie: 9 Eyes en 14 Eyes
In de loop der jaren zijn meerdere landen onderdeel van de 5 Eyes-alliantie gaan uitmaken. Hierdoor is er een groot netwerk ontstaan van verschillende landen die onderling gevoelige informatie met elkaar uitwisselen, zoals de communicatie tussen burgers en instanties.
De 9 Eyes-landen zijn een samenstelling van de oorspronkelijke 5 Eyes-landen met als toevoeging Nederland, Frankrijk, Denemarken en Noorwegen. Hoewel 9 Eyes eigenlijk vooral een uitbreiding van 5 Eyes is, is de samenwerking tussen deze 9 landen iets minder intensief dan bij 5 Eyes.
Bij de 14 Eyes-landen zijn ook België, Italië, Duitsland, Spanje en Zweden aangesloten. De 14 Eyes is nog minder coöperatief dan 9 Eyes. Alsnog kunnen deze 14 landen vrij gemakkelijk gevoelige informatie met elkaar delen; ook informatie die betrekking heeft op hun burgers en communicatie tussen burgers.
De landen van de 5 Eyes-alliantie blijven de belangrijkste spionage-activiteiten verrichten. De 9 Eyes en de 14 Eyes kunnen worden beschouwd als “derden” met wie de 5 Eyes samenwerken en hun bevindingen delen. Mogelijk sluit Japan zich in de toekomst ook aan.
Andere internationale samenwerkingen
Naast de 9 Eyes en de 14 Eyes, hebben de 5 Eyes nog andere internationale samenwerkingsverbanden. Sinds 2018 vormen de 5 Eyes een speciale alliantie met Frankrijk, Duitsland en Japan. Dit project, met de naam Like-Minded Partners, is bedoeld om dreigingen tegen te gaan die ontstaan door buitenlandse activiteiten van China en Rusland.
Eenzelfde soort verbond richt zich op Noord-Korea. De 5 Eyes werken samen met Frankrijk, Japan en Zuid-Korea. Zij delen onderling informatie over Noord-Korea’s militaire activiteiten, zoals aan ballistische rakketten gerelateerde dreigingen.
Het bestaan van de 5 Eyes, 9 Eyes en 14 Eyes-allianties heeft effect op jouw online privacy. Jouw persoonlijke communicatie kan gedeeld worden met overheidsinstanties van andere landen. Hier is geen verdere toestemming voor nodig.
Om beschermd te zijn tegen deze inbreuk op privacy kiezen veel internetgebruikers voor een VPN. Een VPN verbergt je IP-adres en locatie en helpt je data te beschermen tegen inlichtingendiensten. Als je gekozen VPN niet gevestigd is in een van de 14 Eyes-landen, kunnen de providers ook niet gedwongen worden informatie uit te wisselen.
Samenvatting
De 5 Eyes, 9 Eyes en 14 Eyes-landen zijn globale allianties van (westerse) landen die gevoelige informatie met elkaar uitwisselen. In de loop der jaren is deze alliantie uitgegroeid tot een wereldwijd spionagenetwerk.
Door de afspraken die gemaakt zijn over de uitwisseling van data, kunnen nationale en internationale wetten worden omzeild. Hierdoor is communicatie, zelfs persoonlijke communicatie tussen burgers, niet meer vanzelfsprekend privé.
Oorspronkelijk gepubliceerd door en op: https://www.vpngids.nl/privacy/anoniem-browsen/5-eyes-9-eyes-14-eyes/
